Ds Elsa du Toit het talle afgetrede dorpenaars in haar gemeente. Tydens elke huisbesoek besef sy dat almal meer inkomste uit hul aftreegeldjies wil kry. Die gemeente het ook dikwels ’n paar duisend rand wat hulle vir ’n jaar of wat vir die een of ander gemeentedoelwit moet “bêre”. Net so kan sy vir die plaaslike skool getuig wat dieselfde behoefte vir tydelike beleggings het. Die geldmarkfonds kan hierdie probleem vir hulle help oplos.
GELDBEGRIPPE
GELDMARK Dit is die mark vir korttermynbeleggings (korttermynfondse) waar daar vir inkomste vir beleggers voorsiening gemaak word.
KAPITAALMARK Dit is die mark vir langtermynbeleggings (langtermynfondse) waar daar vir kapitaalgroei voorsiening gemaak word.
INKOMSTE Jy kan inkomste in die vorm van rente en/of dividende vanuit beleggings ontvang.
KAPITAALGROEI Dit beteken dat die waarde van jou belegging oor tyd meer as die inflasiekoers groei.
LIKIDITEIT Dit is die gemak waarmee en die duur van die tydperk waarbinne jy jou belegging kan oproep en jou geld kan gebruik.
GELDMARKFONDS Dis ’n rentedraende beleggingsfonds (’n kollektiewe belegging/ effektetrust) waar jy inkomste in die vorm van rente kan verdien – daar vind geen kapitaalgroei in jou belegging in ’n geldmarkfonds plaas nie.
Hoe werk ’n geldmarkfonds?
1 Jy kan ’n enkelbedrag daarin belê en daarna maandelikse bedrae daarby voeg indien jy dit nodig ag.
2 Die minimum enkelbedrag wat jy as individuele belegger aanvanklik daarin moet belê, wissel tussen R5 000 en R150 000 – dit verskil tussen finansiële instellings.
3 Jy ontvang daarna ’n gereelde renteinkomste vanuit jou belegging.
4 Sommige fondse vereis ook ’n minimum balans in jou belegging oor die duur van jou belegging. Kontak dus vooraf verskeie instellings en vind uit of jy daarin kan belê.
5 Daar bestaan verskillende soort geldmarkfondse en sowel individue as besigheidsentiteite kan daarin belê (groot en klein beleggers).
6 Dit is ’n kollektiewe (effektetrust) beleggingstipe en is in 1997 aan Suid-Afrika voorgestel.
voorDELE n Dit is ideaal vir ’n noodfonds omdat jy die geld vinnig kan oproep. n Dit is die ideale parkeerplek vir geld as jy nie weet wat om met die geld wat jy byvoorbeeld vir die verkoop van jou motor ontvang het, te doen nie – die geld verdien dus rente terwyl jy beplan wat jy daarmee gaan doen. n Professionele mense bestuur jou geld terwyl die trustees en die Finansiële Diensteraad toesig oor hulle doen en late hou. n Omdat geldmarkfondse miljarde rande se beleggings hou, is dit altyd likied genoeg om jou kapitaal te kan terugbetaal asook om jou rente-inkomste te kan betaal. n Dit word veral gebruik in onsekere tye en sodra daar onstabiele finansiële markte (dalende markte wat beleggingswaardes vir betreklik lang tye laat daal) voorkom – fondse word dan byvoorbeeld uit riskante beleggings (soos aandele) hierheen geskuif, totdat die markte weer begin styg. Sodra die markte herstel, word die fondse weer in die oorspronklike beleggings teruggeplaas. n Dit lewer hoër rente as enige korttermynbankbelegging (byvoorbeeld vaste deposito’s). n Diversifikasie (die verspreiding van risiko) vind oor ’n verskeidenheid van geldmarkinstrumente plaas. n Die wet op die beheer van kollektiewe beleggings is op ’n effektetrustgeldmarkfonds van toepassing. n ’n Geldmarkfonds het die laagste risiko van alle soorte effektetrusts. Daar bestaan geen risiko van byvoorbeeld die totale verlies van jou kapitaal nie. Die enigste risiko is rentekoersrisiko wat ’n daling in jou rente-inkomste kan beteken. n Dit is ’n baie goedkoop soort belegging.
NADELE n Daar is geen kapitaalgroei op jou belegging nie. n Inflasie verminder die koopkrag van dié kapitaal in jou belegging. n Sou dit jou enigste belegging of inkomstebron wees, kan jy op die duur verarm.
Hoe vergelyk dit met ander beleggingskriteria?
Kom ons kyk of die eienskappe van ’n geldmarkfonds by jou beleggingsdoelwit pas.
Risiko vir kapitaal Jou kapitaal (belegging) is baie veilig en jy kan dit nie verloor nie.
Risiko vir inkomste Jy kry ’n gereelde inkomste wat aan rentekoersrisiko onderworpe is, met ander woorde, die rentekoers wat jy op jou belegging verdien, kan styg of daal. Vir ’n arm of ’n afgetrede persoon is enige rentekoersdaling ’n groot probleem omdat die inkomste wat jy daarna ontvang (jou rente), dan minder sal wees. Sou rentekoerse weer styg, verhoog jou inkomste weer.
Opbrengs/inkomste Die rentekoers wat jy ontvang, is hoër as die opbrengs op byvoorbeeld vaste deposito’s of inkomsteeffektetrusts.
Die rentekoers Anders as by ’n bank ontvang jy hier nie ’n vaste rentekoers nie – die rentekoers vir ’n geldmarkfonds (onthou dit is ’n effektetrust) wissel daagliks.
Kapitaalgroei Daar vind geen kapitaalgroei in jou belegging plaas nie.
Likiditeit Jou belegging is baie likied en jy kan jou geld baie vinnig in ’n baie kort periode terugkry.
Tydperk Dit is ’n korttermynbelegging vir bepaalde doelwitte of ’n langtermynbelegging as dit deel van jou totale beleggingsportefeulje uitmaak – jy kan dus op sowel kort as lang termyn hierin belê.
Grootte van bedrag Die grootte van die bedrag wat jy daarin kan belê, wissel tussen finansiële instellings – vind vooraf uit wat die minimum bedrag is. Die bedrag is betreklik groot en wissel tussen R5 000 en R150 000.
Inflasie Jou belegging se waarde daal deurgaans omdat inflasie die koopkrag van die geld in die belegging teen sowat 6% per jaar (2013 in Suid-Afrika) verminder.
Inkomstebelasting Jy betaal belasting op die rente-inkomste wat jy verdien. Daar is wel ’n belastingvrystelling (byvoorbeeld die eerste R30 000 wat jy in die vorm van rente ontvang) vir rente wat jaarliks tydens die begrotingsrede deur die minister van finansies bepaal en gewysig word.
Gemak van bestuur Jy hoef nie bekommerd te wees oor die bestuur van jou belegging nie – professionele fondsbestuurders bestuur dit namens jou.
Kennis wat jy benodig Selfs sonder kennis kan ’n makelaar jou help om te belê. Wat jy wel moet weet, is of jy ’n gereelde inkomste wil ontvang of jou geld tydelik vir ’n kort periode wil belê waar dit baie veilig sal wees.
Manier van belegging Jy moet ’n enkelbedrag (byvoorbeeld R30 000/R100 000) daarin belê.
Koste van belegging Ongeveer twee derdes van geldmarkfondse vra geen aanvanklike beleggingskoste nie – ander vra ongeveer 0,5% van die beleggingsbedrag.
Diensgeld van belegging Diensgeld wissel tussen 0,29% en 0,57% per jaar.
Prys per eenheid Die prys van ’n eenheid is altyd R1 – dit wissel glad nie soos ander effektetrusts met ’n veranderlike prys per eenheid nie.
Onthou
n Jy belê vir ’n gereelde inkomste, op kort termyn en as parkeerplek vir jou geld totdat jy dit benodig. n Jou belegging is veilig, maar word as gevolg van inflasie al hoe minder werd. n Jy kies eerstens waar jy wil belê, byvoorbeeld in Suid- Afrika. n Tweedens kies jy die soort fonds (’n rentedraende fonds) omdat jy ’n gereelde inkomste wil ontvang. n Derdens kies jy ’n geldmarkfonds as tipe fonds binne die rentedraende fonds (wat uit verskillende tipe inkomstebeleggings bestaan). n Mense met beperkte geld sal daarin belê (as hulle die minimum bedrag vir so ’n belegging het of reeds ontvang het en daarin belê het) omdat hulle selfs op die duur vanuit hierdie gereelde inkomste moet leef – vir diegene is dit nie ’n tydelike, korttermynbelegging nie – dit kan ook help om hul staatspensioen aan te vul.
Nico Swart is outeur van meer as 70 boeke oor persoonlike finansiële beplanning en geldsakeboeke: www.moneyskills. co.za Vk
