Ons geldghoeroe het al vertel wat effektetrusts is, hierdie week verduidelik Nico Swart hoe jy te werk gaan
Marinda wil in effektetrusts begin belê. Haar slim 12-jarige seun is deurgaans op die internet vir skoolwerk en besluit om meer oor die onderwerp na te lees en dit vir sy ma uit te druk. Die talle begrippe raak egter te veel vir Marinda en sy besef vir die eerste keer dat sy nie sonder die hulp van ’n makelaar in effektetrusts kan belê nie. Sy is 100% reg. Daar is geweldig baie wat ’n mens eers moet weet voordat jy met ’n makelaar kan gesels of sommer self aanlyn kan belê. Jy kan totaal en al verkeerd belê. ’n Gesertifiseerde finansiële adviseur kan jou help. Daar bestaan egter verskillende soorte adviseurs en jy moet seker maak dat die adviseur gekwalifiseer en by die Finansiële Diensteraad (FSB) geregistreer is om beleggings in effektetrusts (kollektiewe beleggings) te mag doen. So ’n adviseur sal jou met die honderde begrippe help waarvan jy maar ’n paar sal moet verstaan ten einde die belegging te kan maak. Die adviseur sal jou help om deur middel van die effektetrusts wat jy kies en gevolglik die bates waarin jy gaan belê, jou doelwitte te bereik. Sou jy meer kennis van effektetrusts wil opdoen, kan jy meer lees op die banke, versekeringsmaatskappye, makelaarsfirmas en beleggingsmaatskappye se webwerwe, of jy kan ’n boek oor effektetrusts koop.
Waarom wil jy belê? Jy moet vooraf weet waarom jy in effektetrusts wil belê. Net so moet jy weet wat jou doelwit(te) is. Vergelyk die eienskappe (funksionering en voordele) van effektetrusts met die bereiking van jou doelwit. Die voordeel van hierdie belegging lê in die tydperk wat jy jou geld in die belegging los om te kan groei – hoe langer hoe beter. Effektetrusts is veral ’n belegging vir ’n periode van drie tot vyf jaar (die kortste termyn), maar verkieslik baie langer – selfs lewenslank vir aftrede. Sou jy byvoorbeeld eerder jou aftreegeld in effektetrusts in plaas van ’n uittree-annuïteit belê, sal jou uiteindelike aftreevoordele baie meer wees – selfs twee keer soveel oor 20 of 30 jaar. Jy moet dus weet wanneer jy dink jy die belegging (of ’n gedeelte daarvan) sal benodig om byvoorbeeld vir jou kind se studies te betaal, ’n nuwe motor te koop of om mee af te tree.
Risiko en opbrengs Effektetrusts lewer goeie opbrengste afhangende van waar dit in die meer riskante kapitaalmark (gemiddelde tot hoë risiko) of in die minder riskante geldmark (baie lae risiko) belê word. Opbrengs word dus grootliks deur risiko en tyd bepaal. Hoër risiko en ’n langer beleggingsperiode lewer ’n hoër opbrengs. Laer risiko en ’n korter beleggingsperiode lewer ’n laer opbrengs.
Hoe bepaal ek my risiko? Jy behoort reeds ’n idee van jou houding teenoor risiko en gedrag tydens risiko te hê, hetsy lae, matige, gemiddelde, matige hoër en hoë risiko. Jou adviseur sal verskillende fondse met verskillende bates in die portefeulje van effektetrusts kies om vir verskillende risiko’s voorsiening te maak; jou doelwitte steeds te help bereik; en jou beleggingsportefeulje te diversifiseer (die risiko daarvan oor verskeie beleggings te versprei). Jy sal vorms moet voltooi om jou doelwitte en risikoprofiel te bepaal. Risikoprofiel verwys na jou houding teenoor risiko. Dit is maklik om byvoorbeeld te sê dat jy 60% van jou totale effektetrustbelegging vir hoë opbrengs in riskante aandele wil belê. Die meeste mense wat só besluit, sal wel tydens slegte ekonomiese toestande en dalende markte die belegging oproep om die geld elders te belê (in ’n geldmarkfonds – geen risiko nie). Dit is juis die fout wat mense maak. Jy moet in sulke tye nóg geld belê omdat jy eenhede van effektetrusts teen ’n baie laer prys kan koop. Op die duur sal jy dus baie geld maak as jy nie jou geld oproep en jou debiet- of stoporder stop nie.
ONTHOU Dit is belangrik om te verstaan dat die vier fondsegroepe tydens die maak van jou belegging met enige van die vier bategroepe in effektetrusts gekombineer kan word.
Let veral op die volgende:
n Moenie toelaat dat jou persepsies oor beleggings of die politiek jou beleggingsbesluite negatief beïnvloed of selfs verwoes nie. n Moenie jou eie adviseur probeer wees nie – jy sal nooit meer weet as ’n gesertifiseerde adviseur wat in kollektiewe beleggings/effektetrusts spesialiseer nie. n Onthou dat die adviseur se werkgewer (bank, versekeringsmaatskappy, makelaarsfirma) uit ’n groep professionele mense met spesialiskennis bestaan. n Moenie sommer ’n opbrengssyfer van enige belegging of effektetrust glo en dit blindelings met dié van ander beleggings/ effektetrusts vergelyk nie – syfers word dikwels verskillend bereken en kan jou mislei. Vind uit hoe die effektetrustbedryf se syfers vergelyk kan word. n Opbrengste van effektetrusts is historiese opbrengste (die verlede se opbrengste). Jy belê dus in ’n bepaalde effektetrust vir die toekomstige opbrengs daarvan, op grond van die effektetrust se opbrengs in die verlede. n Die adviseur sal jou effektetrustportefeulje sodanig kombineer dat jou doelwitte bereik sal kan word. n Vertrou op jou adviseur in tye van dalende markte en moenie aan jou belegging raak nie. n Moenie jou portefeulje van bates in jou fonds(e) bloot op grond van jou risikoprofiel kies nie – laat die adviseur jou help. Al sou die risiko van bepaalde effektetrusts dus laag of laer lyk, gaan dit oor die invloed daarvan op jou totale belegging (effektetrustbelegging). n Begin so gou moontlik belê en hou vir so lank moontlik aan. n Begroot vir jou belegging in effektetrusts – ’n kollektiewe belegging.
Nico het al meer as 70 boeke oor persoonlike finansiële beplanning geskryf. Besoek www.moneyskills.co.za Vk
