Toe Marinda die radio aanskakel, hoor sy dat hulle pas oor beleggings gepraat het, onder meer oor effektetrusts. Sy sou graag meer wou weet. Die aand by die huis vertel haar seun in graad 12 dat hulle by die skool gehoor het ’n mens moet eerder in kollektiewe beleggings belê. Al hierdie woorde maak haar net deurmekaar en baie bang vir enige belegging. Nogtans weet sy dat ’n mens moet belê …
Wat is ’n effektetrust?
Ten einde presies te verstaan wat met effektetrusts bedoel word, moet jy eers verstaan wat “kollektiewe beleggings” is. Tans word effektetrusts deur die meeste beleggers kollektiewe beleggings genoem. Die Wet op die Beheer van Effektetrusts is deur die Wet op die Beheer van Kollektiewe Beleggings van 2002 vervang. Die nuwe wet maak voorsiening vir verskeie soorte kollektiewe beleggings, waarvan effektetrusts die algemeenste is. Suid- Afrikaanse beleggers belê ongeveer een derde van alle beleggingsgeld in effektetrusts as kollektiewe beleggingstipe. Die gewildheid van effektetrusts kan grootliks aan hul eienskappe en voordele toegeskryf word.
Wat is kollektiewe beleggings?
Kollektiewe beleggings of beleggingskemas is ’n manier waarvolgens jy belê. Jy belê saam met ander beleggers om die groter voordele van “saam belê” te bekom. Beleggers deel dus die risiko en opbrengs verbonde aan kollektiewe beleggings in die verhouding waarvolgens elkeen van hulle tot die belegging bygedra het. ’n Belegger se geld word saam met ander beleggers met dieselfde beleggingsdoelwitte belê. Ervare beleggingsbestuurders belê hierdie geld in verskillende soorte bates in die finansiële markte. Die totale waarde van die poel van gesamentlike beleggings word in gelyke eenhede verdeel. Sodoende ontvang elke belegger bepaalde eenhede volgens die grootte van haar of sy belegging. As belegger ontvang jy ’n aandeel in die gesamentlike eenhede. Die prys of waarde van eenhede word daagliks bepaal en wissel op en af na gelang van die markwaarde van die soort bates waarin belê is.
DIE VOORDELE Kollektiewe beleggings hou onder meer die volgende groter voordele vir beleggers in:
Debietordergeriewe is gerieflik
Byna alle kollektiewe beleggingsbestuurders verskaf debietordergeriewe aan beleggers. Beleggers kan nou “kontraktueel” spaar deur die teken van ’n dokument (met die nodige gesag) wat aan hierdie bestuurders en beleggingsmaatskappye die reg gee om maandeliks die beleggingsbedrag af te trek.
Randverskansing is belangrik
Die eerste voordeel wat beleggers moet verstaan, is die koop van eenhede van hierdie soort belegging(s). Gestel jy belê R500 per maand. Onthou nou dat die waarde van die eenhede daagliks styg en daal. As die waarde van die eenhede waarin jy belê, styg, sal jy minder eenhede met jou R500 kan koop. As die waarde daal, koop jy meer eenhede met jou R500. Sodra die waarde van die eenhede daal, koop jy dus meer eenhede met jou rand. Dit is waarom jou eenhede soms meer en minder werd is.
Risiko word versprei
Die verspreiding van risiko oor verskeie beleggings word diversifikasie genoem. Verskillende soorte beleggings het ook verskillende vlakke van risiko. Die beleggingsbestuurder se een rol is juis om jou beleggings in ooreenstemming met jou risikoprofiel te belê. Jou risikoprofiel bepaal die hoeveelheid risiko waaraan jy as belegger blootgestel wil word. Dit bepaal dus of jy min risiko, gemiddelde risiko of baie risiko wil hê.
Jy kan saamgestelde rente verdien
Byna alle kollektiewe beleggings in Suid- Afrika bied die moontlikheid om beleggersinkomste (rente en dividende) te herbelê. Jy sou hierdie inkomste maandeliks, kwartaalliks of halfjaarliks van die beleggingsbestuurder ontvang. In plaas daarvan dat die inkomste in die belegger se bankrekening inbetaal word, gebruik die beleggingsbestuurder dit om nog meer eenhede kollektiewe beleggings/effektetrusts te koop. Jy verdien nou saamgestelde rente omdat jy ook inkomste op jou inkomste (rente en dividende) verdien. Die geheim is om alle inkomste te laat herbelê. Sodoende sal jou belegging sommer baie groei. Die geheim is dus om so gou moontlik (op ’n vroeë ouderdom) te begin belê en vir so lank moontlik daarmee aan te hou. Slegs dan kry jy die ongelooflike groeivoordele van jou geld/belegging oor tyd. Jy verdien dan al hoe meer saamgestelde rente: rente op jou kapitaal en rente op jou rente/dividende. Die meeste van ons is wel finansieel in staat om maandeliks ’n klein bedraggie in effektetrusts te belê. Hoe langer jy uitstel, hoe moeiliker word dit om jou finansiële doelwitte te bereik en hoe meer sal dit jou kos.
Dis maklik toeganklik
Jy kan selfs R100 per maand hierin belê. Net so kan jy jou geld (belegging) selfs binne 24 uur opvra, as jy dit nodig kry.
Daar’s goeie opbrengste
Die opbrengs wat beleggers ontvang, kom vanuit twee bronne, naamlik kapitaalgroei en inkomste. Die kapitaalgroei kom vanaf die groei in die waarde van die bates waarin belê is. Die inkomste kom uit twee bronne, naamlik dividende en rente. Dividende kom uit aandele waaruit die beleggingsportefeulje bestaan terwyl die rente van die kontant in die portefeulje kom. Die opbrengs op jou belegging is baie hoog vergeleke met byvoorbeeld tradisionele versekeringsprodukte, soos uitkeerpolisse of annuïteite. Hoe langer jou geld belê word, hoe langer groei jou belegging en die totale waarde van jou effektetrusts.
Jy kry professionele fonds-/portefeuljebestuurders
Kollektiewe beleggingsportefeuljes word deur professionele en hoogs gekwalifiseerde portefeuljebestuurders bestuur.
Daar is beter beleggingswaarde
Die waarde van ’n effektetrust vertel jou wat die prys in die verlede was, byvoorbeeld vir die vorige dag, week of maand. Gestel jy verdien 5,27 c op ’n eenheid, 4,73 c op ’n ander eenheid oor ’n 12-maande-tydperk, en die prys per eenheid is 190,35 c, dan was die opbrengs op jou twee effektetrusts die volgende: 5,27 c + 4,73 c = 10 c; 10/190,35 x 100 = 5,25% (jou opbrengs)
Jy kan jou beleggingswaarde bepaal
’n Belegger kan op enige tydstip, byvoorbeeld daagliks, die waarde van haar/sy belegging bepaal. Beleggingsbestuurders sal op aanvraag hierdie waardes verskaf. Net so kan jy in die media kyk wat die waarde/ prys van jou effektetrusts is. Het dit gestyg of gedaal? Onthou altyd, dit styg en daal deurgaans volgens ekonomiese, finansiële en wêreldmarkte.
Jy kry waarde vir jou geld
Kollektiewe beleggings gee jou waarde vir jou geld. Die klein belegger sou nooit in sodanige goeie beleggings as enkeling kon belê en al die voordele geniet het nie. Die koste van die belegging is ook baie laer en behels die volgende: ’n aanvanklike tarief sodra jy belê van 5% van jou belegging; ’n jaarlikse bestuurstarief van 1-2% van die markwaarde van jou portefeulje. Die aanvanklike tarief word afgetrek voordat die eenhede gekoop word, en die jaarlikse bestuurstarief word afgetrek voordat die inkomste op jou eenhede verklaar word.
Die beleggingsopsies is buigsaam Jy kan maandeliks jou beleggingsbedrag verander soos wat jou finansiële situasie verbeter of versleg. Net so kan jy ’n groter enkelbedrag in plaas van maandelikse bedrae belê.
Daar is belastingvoordele Kollektiewe beleggingsbestuurders betaal nie belasting op die koop en verkoop van beleggings namens die portefeulje nie. Individuele beleggers betaal wel as die belegging gekoop of verkoop word. Beleggers ontvang tans ’n jaarlikse vrystelling van R30 000 op die betaling van kapitaalwinsbelasting. Die uitbetaling (of herbelegging) van inkomste (rente of dividend) is belasbaar in die hande van die belegger, selfs al word dit herbelê.
Die belegger word beskerm Beleggers word tans deur ’n groot verskeidenheid nasionale instellings en wette beskerm, byvoorbeeld: die Wet op die Beheer van Kollektiewe Beleggings (nr 45 van 2002); FAIS (Wet nr 37 van 2002); FIS (Wet nr 38 van 2001); die Finansiële Diensteraad; die kode van finansiële adviseurs vir verantwoordelike beleggings; die FAIS-ombudsman; en die ombudsman vir finansiële diensverskaffers.
Jy kan doelwitte daarmee bereik Verskeie doelwitte kan op die duur met die hulp van effektetrusts bereik word, onder meer die opvoeding van jou kinders (studies); as deel van aftreeannuïteite; en as deel van bewaringsfondse (pensioenfondse sowel as voorsorgfondse) met die oog op aftrede of tot tyd en wyl jy dit na ’n nuwe werkgewer se aftreefonds oordra. Die talle voordele spreek boekdele. Begin dadelik belê en hou daarmee aan.
Lees in 27 September se uitgawe na hoe ons in effektetrusts kan belê. Besoek www.moneyskills. co.za vir meer oor Nico se boeke Vk
