‘Outisme is nie ’n tragedie nie, die gebrek aan kennis daarvan is.’ Dit is die leuse van AFA, die outisme-vereniging van Suid-Afrika

CHRISTA SWANEPOEL

“Daar is geen rede waarom kinders wat met outisme gediagnoseer word, nie gesonde, produktiewe en gelukkige lewens kan lei nie. Outisme is nie ’n siekte nie.” Só sê Elaine Brand, programdirekteur van The Dream Tree School, ’n privaat en onafhanklike skool op Somerset-Wes vir kinders wat met outismespektrumversteuring (OSV) en verwante leerprobleme gediagnoseer is.

Wat is OSV?

OSV is ’n groep versteurings wat ’n persoon se vermoë om te kommunikeer en te reageer beïnvloed, asook hoe om sin van die wêreld te maak. Outisme is bekend as ’n komplekse ontwikkelingsversteuring as gevolg van ’n neurologiesse afwyking wat ’n effek op die normale breinfunksie het. Dit beïnvloed die persoon se ontwikkeling van kommunikasievaardighede en sosiale interaksie. Wêreldwyd word 1 uit 55 kinders daarmee gediagnoseer. Dit kom in alle lande, etniese groepe en sosio-ekonomiese groepe voor. Daar is nie een enkele oorsaak vir al die soorte OSV nie. OSV kan behandel, maar nie genees word nie. Vroeë behandeling en ingryping in die simptome verminder die impak van dié simptome. Elke individu met OSV is uniek.

Simptome en diagnose

Volgens AFA (Association for Autism) wil dit voorkom of outisme se wortels in baie vroeë breinontwikkeling lê en in die eerste drie jaar van ’n kind se lewe duidelik word. Die eienskappe, in verskillende grade, is dat die kind met sosiale interaksie, verbale en nie-verbale kommunikasie sukkel en herhalende gedrag openbaar. Wetenskaplikes het oor die laaste paar jaar rare geenveranderings of -mutasies geïdentifiseer wat met outisme verband hou. Sommige hiervan kan op sigself outisme veroorsaak, maar die meeste gevalle van outisme kom waarskynlik voor van ’n kombinasie van risikogene en omgewingsfaktore wat vroeë breinontwikkeling beïnvloed.

Wat outisme nié is nie

• Outisme is niemand se skuld nie.
• Dis nie ’n geestelike versteuring nie.
• Dis nie swak gedrag nie.
• Dis nie aansteeklik nie.
• Dit hou nie gevaar vir die samelewing in nie.

Behandeling

Elke kind of volwassene met outisme is uniek, daarom sal elkeen uniek benader word, om daardie persoon se behoeftes te omvat. Behandeling kan gedragsbehandeling, medisyne of albei insluit. Die vroeë gedragsingryping betrek die kind se hele gesin, wat nóú saam met die professionele span saamwerk. In sommige gevalle kan die terapeut na die ouerhuis toe gaan om die diens te lewer en die ouer oplei om die terapie tuis te behartig. Terapie kan ook by ’n gespesialiseerde sentrum of klaskamer geskied. Een so ’n sentrum is The Dream Tree School for Children with Autism op Somerset-Wes.

Elke mens met outisme het sy eie, unieke persoonlikheid, gawes en swakhede – net soos enige ander mens

Wanopvattings

Mense wat nie daarmee te doen het nie, het dikwels ’n wanopvatting oor outisme. AFA spreek ’n paar van hierdie wanopvattings aan.

Outisme raak net kinders
Outisme is ’n lewenslange toestand – kinders met outisme word volwassenes met outisme.

Almal met outisme is dieselfde
Ten spyte daarvan dat die kernprobleem dieselfde is, het elke mens met outisme sy eie, unieke persoonlikheid, gawes en swakhede – net soos enige ander mens.

Almal met outisme het spesiale gawes
Iemand met outisme wat ’n buitengewone talent of vermoë het, word ’n savant genoem (onder meer musikaal, rekenkundig of kunstig). Na raming is net sowat 5% mense met outisme ware savante. Sommige mense met outisme het wel besonderse talente, maar baie is bloot gemiddeld, soos die meeste ander mense.

Mense met outisme het nie gevoelens of emosies nie
Mense met outisme het beslis gevoelens en is in staat om lief te hê, te haat en kwaad, bly en hartseer te wees, soos enige ander mens. Wat verskil, is hoe daardie emosies gewys en uitgedruk word.

Mense met outisme kan nie praat nie
Daar is wel mense met outisme wat nie praat nie, maar dit sê steeds nie hulle kan nie kommunikeer nie. Baie ontwikkel taal en ander maniere om te kommunikeer, al is dit nie grammaties korrek en verbaal duidelik uitgespreek nie. ’n Kind wat laat leer praat of nie praat nie, wys nie noodwendig op ’n swak prognose nie.

Mense met outisme kan nie oogkontak maak nie
Baie mense met outisme kan jou in die oë kyk en baie leer om dit te doen.

Mense met outisme kan nie veel doen nie
Om te min van iemand met outisme te verwag, is ’n groot fout. Verwagtinge moet rondom die besonderse vermoëns, talente en drome van die individu gebou word. Met ondersteuning kan baie mense met outisme hul potensiaal vervul en inderdaad groot dinge bereik.

In die outistiese mens is daar ’n “normale” mens wat wil uitkom
Jim Sinclair is self outisties en som dit die beste op: “Outisme is nie iets wat iemand het, of ’n skulp waarin daardie persoon vasgevang is nie. Daar is nie ’n normale kind in die outisme vasgevang nie. Outisme is ’n manier van wees.”

Alle mense met outisme is visuele denkers
Al reageer baie mense met outisme goed op visuele stimuli, geld dit nie vir almal nie.

Meer oor die skool

The Dream Tree School for Children with Autism is ’n droom wat waar geword het vir Paul en Henriette Hubers, stigters van De DroomBoom skool vir kinders met outisme in Nederland in 2006 en trustees van die Cape Autism Charity Trust. Hul droom was om ’n skool vir hul seun, Thom, en ander ander kinders soos hy wat met OSV saamleef, te bou. Só het die outisme-vriendelike skool op die pragtige kampus van die Somerset-kollege tot stand gekom. Dis ’n private, onafhanklike skool, spesifiek vir kinders met OSV of verwante leerprobleme. “’n Konstante en veelvlakkige benadering in die onderrig van kinders wat met outisme gediagnoseer is, is noodsaaklik vir behoorlike ontwikkeling,” sê Elaine Brand, programdirekteur van die skool. “Dit behels dat almal wat met die kind te doen het, saamwerk – die kind se gesin, vriende, skool, arbeidsterapeute, spraakterapeute, mediese dokters en sielkundiges.”

Behalwe vir die mense in die kind se lewe, volg die skool ’n multisensoriese benadering wat verskillende mediums betrek. Dit kan wissel van om in sand te skryf, op ’n iPad en witbord te skryf, tot om aan verskillende teksture te ruik, te raak en te proe. “Kinders met outisme moet dinge visueel en konkreet ervaar,” sê Elaine. “Dit maak konsepte vir hulle duidelik en is ’n sleutel in hul ontwikkeling.” Die skool maak van die nasionale CAPS-kurrikulum gebruik, maar dit word by elke kind se individuele behoeftes aangepas. “Dit gee aan die kind ’n omgewing wat spesifiek op sy of haar behoeftes gerig is, wat hom of haar help om te ontwikkel en ’n gehaltelewe te lei.”

Vir meer inligting besoek www.thedreamtreeschool.co.za