Al gewonder hoe werk ’n verbandpaaiement? Ons geldghoeroe Nico Swart verduidelik hoe
Vir die afgelope vyf jaar huur Elke ’n woonstel op die dorp. Die huur is laag, maar die ou plekkie is nou regtig nie geskik vir die lang termyn nie. Tannie Lombard, ’n bekende eiendomsagent en sakevrou, loop haar dan ook voor die winkelsentrum raak en hulle begin oor ’n eie woonplek vir Elke gesels. Ongelukkig dra Elke maar min kennis van eiendomme en weet geensins wat ’n verband en verbandpaaiement is nie. Die eiendomsagent nooi haar na hul kantore waar sy dan soos volg te werk gaan om die finansiering van ’n eie woning aan haar te verduidelik.
Wat is ’n verband? ’n Verband is ’n huislening wat ons by ’n bank uitneem om ’n woning te koop, byvoorbeeld ’n woonstel, meenthuis of huis. Die termyn van ’n verband is normaalweg 20 jaar, maar dit is moontlik om dit na 25 of 30 jaar te verleng. Die verband word bekom vir ’n bepaalde bedrag (byvoorbeeld R500 000); ’n bepaalde termyn (byvoorbeeld 20 jaar); en teen ’n bepaalde rentekoers per jaar (byvoorbeeld 8%, 10% of 15%). As geld volop beskikbaar is in die land, word ’n verband van 100% van die koopprys van ’n eiendom toegestaan. Soms vra banke ’n deposito van 5%, 10% of 15%. Dan word verbande slegs vir 95%, 90% en 85% van die koopprys toegestaan. Sou die bank ’n deposito vereis en Elke nie ’n deposito het nie, moet sy óf die deposito by haar ouers gaan leen óf sy moet van die koop van ’n woning vergeet. Hoe groter die deposito wat ’n mens kan gee (ongeag of dit ’n vereiste van die bank is), hoe kleiner sal jou maandelikse verbandpaaiemente oor die 20 jaar wees en hoe meer rente sal jy spaar. Die verbandpaaiement is die bedrag wat maandeliks aan die bank terugbetaal moet word op die verband (huislening). Die verbandpaaiement is die koste van die finansiering van die meenthuis. Die maandelikse verbandpaaiement word bereken volgens die jaarlikse rentekoers waarteen die verbandlening by die bank bekom word. Hoe groter die paaiement wat jy betaal, hoe gouer sal jy die verband afbetaal en hoe meer rente sal jy op die geleende bedrag spaar. Die maandelikse verbandpaaiement styg en daal soos wat rentekoerse styg of daal. Daar moet 240 maandelikse paaiemente oor die verbandperiode van 20 jaar betaal word. Daar word van Elke verwag om die eerste paaiement 30 dae ná die registrasie van die eiendom in haar naam te betaal. Sou sy egter vooraf hierdie paaiement kon spaar en dit aan die begin van die 30 dae betaal, sou sy baie rente oor die termyn kon spaar. Die rede is dat die volle paaiement na die afbetaling van die kapitaal vloei en nie na die rente nie.
Só kan jy spaar
VERHOOG DIE VERBANDPAAIEMENT Gestel Elke besluit om ’n meenthuis ter waarde van R500 000 te koop. Sy finansier die koop met ’n 100%-verbandlening oor ’n 20-jaartermyn wat sy teen ’n jaarlikse rentekoers van 12,5% by die bank bekom. Haar maandelikse paaiement sal R5 681 beloop. Sy sal omtrent R1,363 miljoen rand oor die 20 jaar terugbetaal (as die rentekoers dieselfde sou bly). As sy R120 per maand meer as die R5 681 sou betaal, naamlik R5 800, sal sy die geleende bedrag in 18,3 jaar afbetaal en R86 000 aan rente bespaar. As sy die maandelikse bedrag na R5 900 verhoog, sal die verband in 17 jaar afbetaal word en sy R143 000 aan rente spaar. Hoe meer sy per maand betaal, hoe gouer betaal sy die verband af en hoe meer rente spaar sy.
BETAAL DIE EERSTE PAAIEMENT OP DIE DAG VAN REGISTRASIE Sou Elke ook vir die eerste paaiement (R5 681) gespaar het en dit op die dag van die registrasie van die eiendom in haar naam betaal, spaar sy baie rente oor die termyn. Die rede daarvoor is dat die geleende verbandbedrag nou verminder van R500 000 na R494 319. Haar eerste paaiement sou maar sowat R473 se kapitaal gedelg het (as die betaling ná 30 dae gemaak was), teenoor die R5 681 se kapitaal wat nou gedelg word.
VERHOOG DIE PAAIEMENT EN BETAAL OP DIE DAG VAN REGISTRASIE Elke kan haar verband in sowat 16,6 jaar afbetaal en R185 000 se rente bespaar deur: n die eerste paaiement van R5 681 op die dag van registrasie te betaal. n die paaiement na R5 900 per maand te verhoog. n aan te hou om die verhoogde paaiement vir die 20 jaar te betaal. Sou sy die paaiement in ’n latere stadium verlaag, verloor sy die voordeel.
Hoeveel kapitaal en rente delg jy? Elke maandelikse paaiement bestaan uit twee dele, naamlik: n ’n Gedeelte wat die kapitaal wat jy geleen het (die verbandbedrag) terugbetaal. n ’n Gedeelte wat die rente moet betaal. BEREKENING Slegs sowat 8% van die eerste maandelikse paaiement word gebruik om die kapitaal of leningsbedrag te verminder. Die ander 92% van die paaiement word gebruik om rente te betaal. Met verloop van tyd (5, 10 of 15 jaar), neem die gedeelte van die paaiement toe wat die kapitaal delg. Met verloop van tyd (5, 10 of 15 jaar), neem die gedeelte van die paaiement af wat die rente delg. In Elke se geval, sal die kapitaalgedeelte eers ná 14 jaar in die 175ste paaiement (van die 240), groter as die rentegedeelte wees.
Die rentekoers se impak Gestel die verbandrentekoers styg na 14,5% per jaar. Die nuwe verbandpaaiement beloop nou R719 meer per maand, naamlik R6 400 per maand. Sou rentekoerse na 10% daal, is die nuwe paaiement R4 825 per maand. Die paaiement moet dieselfde as voorheen gehou word as rentekoerse daal. Sodoende betaal jy die verband baie gouer af en spaar jy baie rente. Jy is ook nou gewoond aan die ou en hoër paaiement in jou begroting.
HOEKOM DIT AFBETAAL? n Jy spaar tienduisende rande se rente. n Jy betaal jou verband gouer terug. n Jy kry ’n baie hoë opbrengs omdat jy eintlik jou geld in jou huisverband belê, naamlik ’n belastingvrye opbrengs wat minstens gelyk is aan die verbandrentekoers. n Daarom is dit baie wys om enige ekstra geld belastingvry in jou verband te belê. As jy geld op jou verband leen Sou jy meubels wou koop, is dit goedkoper om dit met die afbetaalde gedeelte van jou huisverband te koop (teen byvoorbeeld 8% rente per jaar), as teen 19% by die winkel met ’n lening. Jy spaar minstens die helfte van die rente van R6 057 of R9 274 as jy ’n eetkamerstel of sitkamerstel op jou huisverband koop. Sorg dat jy dit oor dieselfde periode as by die winkel afbetaal, anders verloor jy die besparing.
JOU FLEKSIVERBAND IS JOU NOODFONDS Sou jy om enige onverwagte rede geld benodig (hospitaal, motor wat breek), is dit goedkoop om die geld by jou verband te leen.
MOENIE JOU AFBETAALDE VERBAND KANSELLEER NIE Hou jou afbetaalde verband se saldo op R1 en moet dit nie kanselleer nie. Sodoende spaar jy die verbandregistrasiekoste wat jy sou moes betaal om weer ’n nuwe verband te registreer. Jou “ou” verband word dan jou noodfonds vir as jy geld dringend benodig.
Nico het al meer as 50 boeke oor persoonlike finansiële beplanning geskryf. Besoek www.moneyskills.co.za Vk
